چاقی نوجوانان شایع‌ترین مشکل بهداشتی میان نوجوانان کشورهای پیشرفته بین سنین ۱۲ تا ۱۷ سال است. مطالعات اخیر حاکی از افزایش سریع میزان بروز چاقی به‌خصوص در میان کودکان و نوجوانان در کشورهای مختلف است.

چاقی نوجوانان شایع‌ترین مشکل بهداشتی میان نوجوانان کشورهای پیشرفته بین سنین ۱۲ تا ۱۷ سال است. مطالعات اخیر حاکی از افزایش سریع میزان بروز چاقی به‌خصوص در میان کودکان و نوجوانان در کشورهای مختلف است.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز، امروزه حداقل ۲۷٪ کودکان و۲۱٪ نوجوانان چاق هستند که این امر افزایش ۵۴ درصدی در چاقی کودکان و افزایش ۳۹ درصدی را در چاقی نوجوانان در طی دو دهه اخیر نشان می‌دهد.

با این روند افزایش چاقی در دوران کودکی و نوجوانی تخمین زده می‌شود که ۷۰٪ نوجوانان چاق تبدیل به بزرگسالان چاق شوند. کودکان چاق در مقابل مشکلات بهداشتی متعددی از جمله کاهش توان کاری (اختلالات ارتوپدی و ریوی)، مقاومت انسولین و پرفشاری خون قرار دارند.

کودکان چاق زودتر از همسالان خود به بلوغ می‌رسند که این امر موجب کوتاه شدن دوره‌ی رشد طولی استخوان و کوتاه قدی آن‌ها می‌گردد.

شیوع چاقی در نوجوانان فقط به کشورهای غربی محدود نمی‌شود. صرف نظر از عوامل ژنتیکی، الگوی مصرف مواد غذایی به عنوان عامل مهم شیوع چاقی و چاقی شکمی محسوب می‌شود.

پژوهشگران نشان داده‌اند که مصرف انواع خاصی از غذاها مانند غذاهای غنی از چربی و کم فیبر و نیز مصرف گوشت و چربی‌های اشباع با میزان شیوع چاقی و چاقی شکمی ارتباط معنی‌دار داشته است.

مطالعات مربوط به کشورهای اسکاندیناوی و آمریکا روند کاهش صبحانه و انرژی حاصل از آن را در میان نوجوانان چاق نشان داده‌اند.

چاقی در افراد جوان از آن جهت حایز اهمیت است که شروع این پدیده در سنین نوجوانی و جوانی با بروز آن در بزرگسالی و عوارض حاصل از آن در ۵۰٪ موارد همراه است.

چاقی در افراد میانسال و مسن از آن جهت حایز اهمیت است که بسیاری از بیماری‌های مرتبط با چاقی در سنین بالا بروز می‌کنند.

چاقی و اضافه وزن در کودکان و نوجوانان نیز با استفاده از شاخص توده‌ی بدنی محاسبه می‌شود. در این افراد، اگرچه، داشتن BMI مساوی یا بالاتر از صدک ۸۵ و ۹۵ به ترتیب به‌عنوان اضافه وزن و چاقی تعریف می‌شود.

انجمن چاقی امریکا (AOA)، صدک ۸۵ را به عنوان شاخص اضافه وزن و صدک ۹۵ را به‌عنوان شاخص چاقی در اطفال و نوجوانان اعلام نموده است (صدک ۸۵ بیانگر BMI=۲۵ و صدک ۹۵ بیانگر BMI=۳۰ در بالغین است).

این در حالی است که یک بررسی نشان داده است که چاقی در نوجوانان با کاهش حجم مغزی و اشکال در کارکرد تحصیلی آنان ارتباط دارد.

این بررسی بر روی ۱۱۰ نوجوان آمریکایی نشان داد که نوجوانانی که دچار سندروم متابولیک- ترکیبی از چاقی، پیش-دیابت، فشار خون بالا، تری‌گلیسرید بالا و میزان پایین کلسترول خوب یا HDL- هستند، نسبت به همکلاسی‌های‌ که وضعیت متابولیک سالمتری دارند، نمرات کمتری در آزمون‌های ریاضیات و املا می‌گیرند و دامنه توجه کوتاهتری دارند.

همچنین تصویربرداری از مغز این نوجوانان نشان می‌دهد که در آنان هیپوکامپ – بخشی از مغز که با یادگیری و حافظه مربوط است- کوچکتر است.

پژوهشگران می‌گویند این نتایج به خصوص با توجه به شیوع بالای سندروم متابولیک – از هر ۱۲ کودک و نوجوان آمریکایی یک نفر به این عارضه دچار است، ممکن است پیامدهای نگران‌کننده‌ای داشته باشد.

به گفته این پژوهشگران کارکرد ضعیف‌تر شناختی و اختلال در تمامیت ساختاری مغز در میان نوجوانان دچار سندروم متابولیک بیانگر آن است که حتی اختلال نسبتا کوتاه‌مدت در سوخت و ساز با وجود نبود مشکلات عروقی می‌تواند به عوارض مغزی منجر شود.

تحقیقات پیشین سندروم متابولیک را با اختلالات مغزی در بزرگسالان نیز مربوط کرده بودند. اما روشن نبود که این نقائص به خود این سندروم مربوط است یا ناشی از تغییرات جریان خون ناشی از بیماری قلبی – عروقی است.

اما نتایج این بررسی نشان می‌دهد که سندروم متابولیک به خودی خود ممکن است کارکرد مغز را بدتر کند، زیرا نوجوانان دچار مشکلات عروقی که بزرگسالان در طول زمان دچار آن می‌شوند، نیستند.

پژوهشگران امیدوارند این یافته‌ها خانواده‌ها را وادارد که با تغییر سبک زندگی‌شان برای کاهش وزن و برطرف شدن سندروم متابولیک به سلامت نوجوانان‌شان کمک کنند.